Historia rezonansu magnetycznego

 

Choć z początku nikt nie sądził, że badanie rezonansem magnetycznym będzie krokiem milowym w rozwoju medycyny, urządzenie to całkowicie zrewolucjonizowało diagnostykę obrazową. Hasło „rezonans magnetyczny Łódź”, „rezonans magnetyczny” co chwilkę ktoś wpisuje w wyszukiwarkę. A jak wygląda jego historia? Jakie były początki rezonansu magnetycznego i dlaczego są one związane z siecią restauracji McDonald’s?

 

Rezonans magnetyczny i jego historia

 

Badanie z użyciem rezonansu magnetycznego to obecnie jedna z podstawowych technik diagnostyki obrazowej. Jest nieinwazyjna i nie wymaga użycia szkodliwego promieniowania rentgenowskiego. Wykorzystuje się ją przede wszystkim do wykrywania zmian chorobowych w mózgu, sercu i innych mięśniach, ale z jej pomocą można zbadać praktycznie całe ciało. Metoda ta prawdopodobnie nie byłaby tak popularna, gdyby nie Robert Kagan, który w latach 80. XX wieku postanowił spopularyzować ją w Stanach Zjednoczonych. Młody patolog był przekonany, że technika obrazowania rezonansem magnetycznym ludzkiego ciała, opracowana zaledwie dekadę wcześniej przez dwóch fizyków, zrewolucjonizuje diagnostykę medyczną.

Macierzysty szpital Roberta Kagana, odmówił zakupu pierwszego skanera do badań rezonansu magnetycznego. Na szczęście inni lekarze widzieli potencjał w tym urządzeniu, który zrewolucjonizował medycynę – 40 lekarzy różnych specjalizacji złożyło się po 25 tyś dolarów na rezonans magnetyczny. Pierwszy rezonans magnetyczny został zakupiony od firmy Diasonics, którą później wykupiła firma Toshiba – za niewielkie pieniądze. Gdy już udało mu się kupić sprzęt, pojawiły się obawy dotyczące rzekomej możliwości uszkodzenia znajdującego się w jego pobliżu rozrusznika serca. Kagan musiał umiejscowić urządzenie poza budynkiem szpitala. Skaner stanął więc w pobliskim budynku, należącym do… sieci McDonald’s.

 

Rezonans magnetyczny w Polsce

 

W roku 1990 lekarze na zachodzie korzystają na porządku dziennym z rezonansu magnetycznego, natomiast w Polsce jest to kosztowna technologia.

W pierwszy rezonans magnetyczny inwestuje Szpital Kolejowy w Warszawie – Międzylesiu prowadzony przez ginekologa Włodzimierza Czarneckiego. Przed rozpoczęciem badań w 1991 roku, w ośmioosobowym zespole lekarzy radiologów pracowało, aby poznać możliwości sprzętu – opracowało pierwsze podręczniki wspierające przy opisie rezonansu magnetycznego.

Kupiony w USA aparat Toshiba ma moc 0,5 Tesla – jak na dzisiejsze warunki to bardzo niewielka moc. Dzisiaj większość aparatów dysponuje mocą od 1,5 T do 3 T. Pierwszy aparat miał ograniczone możliwości, nie można było wykonywać badań dyfuzyjnych oraz perfuzyjnych – które w dzisiejszych czas pomagają rozpoznać udar, guzy mózgu i odróżnić guz pierwotny od przerzutów.

 

Co łączny noblistów, Adama Małysza i jabłko?

 

Informacja o pierwszym rezonansie magnetycznym wykorzystywanym w medycynie, dotarła do instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie. Naukowcy rozpoczęli pracę nad stworzeniem pierwszego aparatu rezonansu magnetycznego – pracę rozpoczął Jacek Hennel, potem jego student prof. Andrzej Jasiński.

Głód wiedzy zaprowadził prof. Jasińskiego do Wielkiej Brytanii gdzie uczył się obrazowania rezonansem bezpośrednio u prof. Petera Mansfielda który otrzymał nagrodę Nobla w 2003 „za odkrycie dotyczące obrazowania rezonansu magnetycznego”. W 1986 r., polscy naukowcy uzyskali pierwszy obraz na skonstruowanym w Instytucie aparacie – na początku do badań służyło jabłko oraz źdźbło trawy. W latach 90, nasz rodzimy rezonans magnetyczny służył do badania zwierząt – sprawdził się przy diagnostyce pszczół oraz przy diagnostyce uszkodzenia rdzenia u szczurów.

 

A co mają do tego wszystkiego sportowcy?

 

W połowie lat 90. nowa technologia zaciekawiła fizjologa Adama Małysza – prof. Jerzego Żołędzia który zainteresował się rezonansem magnetycznym pod kątem diagnostyki sportowców.
W ten sposób zaczęły się badania nad procesami w mięśniach sportowców. Wolontariuszami biorącymi udział w badaniu byli sportowcy i studenci, m.in późniejszy olimpijczyk Robert Korzeniowski.

W dzisiejszych czasach rezonans magnetyczny to jeden z podstawowych elementów diagnostyki sportowców.

Rezonans magnetyczny zrewolucjonizował świat medycyny – pozwolił zobaczyć lekarzom wszystko to co wcześniej było niemożliwe.  Obecna oferta badań specjalistycznych jest tak rozbudowana, że pomaga rozpoznać i zdiagnozować schorzenia które wcześniej były nie zbadane.